Tipp 5

Et Verjliche

Wat mer, wa’mer jän kölsch schriev, noch wesse sollt, ess, dat die kölsche Sproch nit bloß jän verkleinert, sondern dat se och jän met dem Verjliche spillt. Un dat op zwei verschiede Aate.

Em ehschte Fall weed dat, wat mer verjliche well, zoehsch jenannt und dann verjleche. Beispill: Et Beckers Klör hät e Tälljelche wie e Kanälljelche. He fallen et Verjliche un de Verkleinerung zesamme. Un wann Fründinne jängele jonn un kujaxe wie jung Weechter et bloß künne, dann sin se jlöcklich wie Schwalftere, die im Fröhjohr widder unger ehren ahle Jivvel kumme. Dat Beispill kütt ohne Verkleinerung us. Och e schön Beispill ohne Verkleinerung ess, wa’mer för en opjetakelte Frau säht, se hädden sich parat jemaat wie e Tralljepääd. Dat woren fröher en de huhherrschafflije Hüüser die Zierköpp am Engk vum Trappejeländer. Et wäden ävver nit bloß de Fraulück met irjendjet verjleche, nä och de Käls. Wann der Henn vör Wot rut aanläauf, dann hät dä e Jeseech wie en Aapefott. Mer ess och nit zimperlich beim Verjliche , nä, der Fään Mengenich met singem usjeprächten Hingerdeil hät ne Aasch wie e Brauereipääd. Odder mer nennt in eifach de Mengenichs Fott.

Domet wöre mer beim zweite Fall. He weed die Person, die mer verjliche well, tireck als dat benannt, wat dat Woot meint. Mer määt sich e Beldche. Dä Mann, dä sich jän opblös un meint, hä künnt bei jeder Frau lande, ess der Stätzschwenker. Dä Minsch, dä sich nit am Reeme rieße kann (och e Beldche), ess en Hangdeer, hä liet sich hange. Einer, dä nit us de Föß kütt, weed zom Lemmetsjaan (Kääzedocht). Un dä, dä mer all kenne, ess der Speimanes, dä beim Spreche Spei verstreut. Dobei ess et janz ejal, ov dä wirklich Manes (Hermann) heiß. Dat künnt jenau esu jot e Frauminsch sin, dat heeß dann och Speimanes. Wann dat Minsch ävver leever de neuste Neuichkeite vun Döör ze Döör dräht, dann ess et en Dörpeldräjersch.

Su, un no doot ens selvs versöke, e paar Beispille ze finge un üvverläächt üch ens, ov die en die ehschte odder en de zweite Jrupp jehöre. Ming klein Tipps för kölsch ze schrieve hören ich hemet op. Wann ehr ävver mih wesse wellt, loßt et mich eifach wesse, dann dunn ich ens nohdenke.

Ör Marita Dohmen